Bộ sưu tập Nguyễn Hà
Đến Hải Phòng gặp họa sỹ Nguyễn Hà, được xem tranh của ông, người nghệ sỹ mà theo năm tháng cùng với sự từng trải, câu chuyện cuộc đời, sự ngưỡng mộ của những nghệ sỹ trẻ Hải Phòng đã đem đến cho chúng ta sự say mê khó cưỡng.
Bất chấp tuổi tác, bất chấp những biến cố, thăng trầm lớn trong đời của một người đã đi qua mọi hỉ, nộ, ái, ố…ngồi với Nguyễn Hà, ta thấy mình đang đối thoại với một con người mà niềm vui sống là dạt dào, tràn trề. Sự sảng khoái, những miên man của ông đưa ta đến với rất nhiều câu chuyện không mở đầu và khó kết thúc, những khoảnh khắc của quá khứ, cùng bất chợt hiện tại, và cả những bất chợt ưu tư, và ngay đây là niềm hào sảng khi nói về tranh và những người bạn của ông… Sau rốt, chúng ta phải tự xếp đặt, xâu chuỗi tất cả lại cho ngay ngắn. Và cuối cùng hiển hiện lên một câu chuyện dài về một đời người và một nhân cách. Một con người nghệ sỹ.
Ta đã đọc ở đâu đó nhận định của một nghệ sỹ bậc thầy về những giá trị làm nên một tên tuổi lớn của nghề sáng tác. Trước hết ở khả năng tự học và người thầy mà anh ta thụ giáo sau đó mới đến trường lớp. Họa sỹ Nguyễn Hà (sinh năm 1933) may mắn có được cả hai thứ lớn trong cuộc đời làm nghệ sỹ của mình đó là một khả năng bẩm sinh để trở thành một họa sỹ và những người bạn lớn, những người thầy đàn anh như Nguyễn Sáng, Dương Bích Liên, những họa sỹ như Lưu Công Nhân, Nguyễn Trọng Kiêm… đã nuôi dưỡng cho nghệ thuật của Nguyễn Hà trong những năm nghèo khó nhất của cuộc đời ông.
Giống như nhiều họa sỹ khác của thế hệ mình Nguyễn Hà đã không thể vẽ nhiều trong những năm hoa niên của mình (những năm 50 - đầu những năm 60 của thế kỷ trước). Nhưng khi vẽ nhiều trở lại những năm 80, 90 Nguyễn Hà đã làm chúng ta bất ngờ với vẻ đẹp hiếm có và tràn đầy năng lượng được tích tụ… Những tìm tòi trong khoảng thời gian từ những năm 1960, 1970 về chất liệu sơn mài của Nguyễn Hà một vẻ đẹp phiêu bồng rất đặc trưng của chất liệu sơn mài. Điều này có thể dễ dàng nhận thấy tính tiếp nối trong việc đưa sơn mài vào hội họa từ những bậc thầy như Nguyễn Gia Trí…ngôn ngữ hội họa của Nguyễn Hà đã sử dụng được tận cùng thế mạnh của chất liệu sơn mài với những nét óng ả và tinh tế, những vết xước, những còn, những mất, những ẩn hiện của nghệ thuật “Mài”… chứ không chỉ đơn thuần là những mảng bẹt với sơn, then, vàng, bạc như chúng ta vẫn thường thấy ở tranh của các họa sỹ đương thời.
Xem tranh của Nguyễn Hà ta cảm nhận rõ ràng hơn về con người ông. Ta cảm nhận được sự ngạo nghễ, ánh mắt hóm hỉnh đầy trẻ trung của một người đã đủ tuổi trời để hiểu được cái hữu hạn của đời người và sự không cùng của nghệ thuật, để bỏ qua, để khôn ngoan, để cảm nhận và để yêu thương, để rộng lượng và hào phóng.. với con người và với cuộc đời.
Như cái cách ông thường nói tới với các nghệ sỹ trẻ về sự vẽ và về tác phẩm. Quá trình sáng tác đích thực là sự “say”, “mê”. Cái đích của nghệ thuật như một ảo ảnh xa vời nhưng nó đầy ma thuật, quá quyến rũ, dẫn dắt và chi phối suốt cuộc đời người vẽ trên con đường không cùng của tìm kiếm và sáng tạo.
Và Ông là một trong số ít ỏi những họa sỹ còn lại tôn thờ chủ nghĩa duy mỹ đầy nhân văn của mình, đắm chìm trong những cảm xúc bất tận, miên man của một thiên nhiên, của câu chuyện đắm say, mộng mị, không gian huyền thoại với những khát vọng vĩnh cửu về con người, về đàn bà và tình yêu, về sự an bình.
Ông đam mê trong bảng màu rực rỡ đầy cung bậc của màu sắc, của ảo giác và huyễn hoặc. Nghệ thuật của Nguyễn Hà rất trẻ, sung mãn, không bó buộc, thảnh thơi dẫn dắt chúng ta vào khu vườn huyền thoại nồng ấm tình yêu và thanh bình của ông. Ở đó có “áng mây trôi” đầy chất phù du của kiếp người mà ông rất tâm đắc… mây, nước, khí, trời và những câu chuyện bất tận của thiên nhiên… Ta cảm nhận được một cách rõ ràng sinh lực nghệ thuật và một không gian nghệ thuật của Nguyễn Hà.
Về Hải Phòng được tiếp xúc với những nghệ sỹ thuộc thế hệ của Nguyễn Hà, ta cảm nhận được một phần của Hải Phòng. Nền tảng văn hóa, tiếng nói nghệ thuật, những cảm hứng và khát vọng mà họ đang truyền cho những người trẻ, chất nhựa tràn đầy để làm đầy đặn, ngay ngắn nhiều giá trị tinh thần của ngày hôm nay.